به گزارش مرکز آموزش و پژوهش بیماری های پوست و جذام دانشگاه علوم پزشکی تهران، در دنیای امروز، تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، بسیاری از افراد را به خرید و استفاده از روتین‌های پیچیده مراقبت از پوست ترغیب کرده است؛ روتین‌هایی که گاهی شامل چندین مرحله و ده‌ها محصول مختلف‌اند. با این تصور نادرست که «محصول بیشتر یعنی پوست بهتر»، افراد ناخواسته پوست خود را در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهند. انجمن متخصصین پوست آمریکا (AAD) نیز بر لزوم احتیاط و پرهیز از افراط در مراقبت‌های پوستی تأکید دارد.

دیوار دفاعی پوست را نشکنید

پوست، یک سد دفاعی طبیعی و هوشمند دارد که از بدن در برابر میکروب‌ها، آلودگی‌ها و از دست دادن رطوبت محافظت می‌کند. این سد را سد دفاعی پوست (Skin Barrier) می‌نامند. استفاده نادرست یا بیش از حد از محصولات پوستی، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی ترکیبات فعّال قوی هستند، می‌تواند این سد حیاتی را تخریب کند.

درماتیت تماسی: التهاب ناشی از تحریک یا حساسیت

یکی از شایع‌ترین عوارض مراقبت افراطی از پوست، ابتلا به درماتیت تماسی (Contact Dermatitis) است که در دو نوع دیده می‌شود.

• درماتیت تماسی تحریکی (Irritant Contact Dermatitis): استفاده بیش از حد از لایه‌بردارهای شیمیایی (مانند اسیدهای AHA و BHA)، رتینوئیدها، یا شستشوی مکرر و خشن می‌تواند باعث قرمزی، خشکی، پوسته‌ریزی و التهاب پوست شود.
• درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic Contact Dermatitis): با افزایش تعداد محصولات مصرفی، احتمال تماس پوست با مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها) بیشتر می‌شود. عطریات، نگهدارنده‌ها و برخی رنگ‌های آرایشی از عوامل شایع این نوع واکنش هستند و ممکن است منجر به خارش، قرمزی و حتی تاول شوند.

آکنه معکوس؛ تشدید جوش به‌جای درمان

تلاش برای رفع سریع آکنه با استفاده هم‌زمان از چند محصول ضدجوش، معمولاً نتیجه‌ای معکوس دارد. بر اساس توصیه‌ی AAD، برای مشاهده اثر یک محصول ضدآکنه باید حداقل ۶ تا ۸ هفته به آن فرصت داد. ترکیب چند محصول حاوی مواد فعّال مانند سالیسیلیک اسید، بنزوئیل پروکساید و رتینوئیدها می‌تواند باعث تحریک، التهاب و افزایش جوش‌ها شود.

دهیدراتاسیون و خشکی بیش از حد پوست

لایه‌برداری بیش از حد (Over-exfoliation) یکی از شایع‌ترین خطاها در مراقبت از پوست است. اگرچه هدف آن داشتن پوستی درخشان است، اما زیاده‌روی در این کار سد محافظ پوست را تخریب کرده و توانایی حفظ رطوبت را کاهش می‌دهد. نتیجه؟ پوستی به ظاهر چرب یا مستعد آکنه، اما در واقع کم‌آب، خشک و تحریک‌پذیر.

آسیب ناشی از ابزارهای زیبایی خانگی

متخصصین پوست نسبت به استفاده‌ی بی‌رویه از ابزارهای خانگی مانند میکرونیدلینگ یا لیزرهای غیراستاندارد هشدار می‌دهند. این وسایل بدون نظارت حرفه‌ای می‌توانند باعث عفونت، اسکار (جای زخم) و حتی آسیب دائمی پوست شوند.

روتین مناسب برای سلامت پوست

یک روتین مؤثر لزوماً پیچیده یا پرهزینه نیست. در واقع، بسیاری از مشکلات پوستی با ساده‌سازی روتین و حذف محصولات اضافی برطرف می‌شوند. سه اصل طلایی مراقبت از پوست می تواند به شما در داشتن یک روتین پوستی منظم کمک کند.

• شستشوی ملایم: از شوینده‌های غیرصابونی و ملایم استفاده کنید تا پوست را تمیز کند بدون اینکه چربی طبیعی آن از بین برود.
• درمان هدفمند: اگر مشکل خاصی مانند آکنه یا روزاسه دارید، فقط از محصولی که متخصص پوست برای همان مشکل توصیه کرده استفاده کنید و چند هفته برای مشاهده نتیجه صبور باشید.
• مرطوب‌کننده و ضدآفتاب: پس از شستشو، مرطوب‌کننده مناسب نوع پوستتان را بزنید و روزانه از ضدآفتاب با طیف وسیع (Broad-Spectrum) و SPF حداقل ۳۰ استفاده کنید. همین سه مرحله برای حفظ سلامت و درخشش پوست کافی است.

پیام پایانی

سلامت و زیبایی پوست در گرو درک نیازهای واقعی آن است، نه پیروی از ترندهای زودگذر. اگر پس از شروع یک روتین جدید دچار قرمزی، خارش یا بروز جوش شدید، مصرف محصولات مشکوک را قطع کرده و برای بررسی دقیق‌تر به متخصص پوست مراجعه کنید.