اگزمای دست

خشکی و التهاب پوست دست که پزشکان به آن اگزمای دست (Eczema) یا سودا می‌گویند، می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد ولی بیشتر این علل را می‌توان در یکی از دو گروه زیر طبقه‌بندی کرد:

الف - آسیب‌های پوستی ناشی از تماس با مواد خارجی

ب - آسیب‌های پوستی ناشی از حساسیت داخلی

اگزمای دست بسیار شایع است. این بیماری در اکثر مردم ابتدا به صورت زبری و خشکی دست‌ها شروع شده و بعداً تبدیل به ضایعات قرمز رنگ و ملتهب و پوسته‌پوسته می‌شود که با خارش همراه است. عوامل زیادی می‌توانند به پوست دست آسیب برسانند. تماس زیاد با آب و هوای خیلی خشک، صابون‌ها، مواد پاک کننده، پودرهای رخشویی، حلال‌ها، مواد شیمیایی، دستکش‌های لاستیکی و حتی مواد بکار رفته در کرم‌ها و فرآورده‌های بهداشتی می‌توانند اگزیمای دست ایجاد نمایند.

وقتی پوست قرمز و خشک شد، حتی مواد بی‌ضرری مانند آب و محصولات بهداشتی نوزادان (کرم و شامپوهای بچه) هم می‌توانند موجب تحریک بیشتر پوست و بدتر شدن ضایعه شوند. مشاوره با پزشک و پیدا کردن اینکه کدام ماده مورد مصرف در زندگی روزانه شما باعث پیدایش این مشکلات شده است بسیار اهمیت دارد. اغلب: تغییر دادن مواد مصرفی یا خودداری از تماس با ماده حساس کننده، موجب کمتر شدن مشکل پوست می‌شود. زمینه پیدایش واکنش‌های حساسیتی پوستی، معمولاً از پدر و مادر به فرزندان به ارث می‌رسد.

چگونه علت اصلی اگزما را بیابیم؟

وظیفه متخصص پوست، بررسی و جستجوی علل احتمالی ایجادکننده بیماری در پوست دست است. وی باید بفهمد که این مشکل به دلیل تحریک پوست است و یا به دلیل آلرژی؟ او از شما سؤالات بسیاری در مورد هرگونه مشکل پوستی قبلی، تاریخچه حساسیت‌های احتمالی، اسم و هرگونه مشکل پزشکی دیگر خواهد پرسید. او باید بداند که شما چه کرم‌ها و لوسیون‌هایی را به پوست خود می‌مالید. آیا از دستکش استفاده می‌کنید یا خیر و در طول روز دست‌های شما با چه موادی در تماس هستند. وی دست‌ها، پاها و بقیه پوست شما را برای یافتن علائم بیماری بررسی خواهد کرد.

ممکن است برای رسیدن به تشخیص دقیق، انجام آزمایش‌های میکروسکوپی و بررسی بیشتر پوست هم لازم باشد. اگر پزشک به این نتیجه برسد که ضایعه پوستی شما به خاطر حساسیت به بعضی مواد موجود در محیط است، ممکن است آزمایشی را برای شما تجویز کند که اصطلاحاً  آزمایش برچسب Patch Test نامیده می‌شود. در این آزمایش بعضی از مواد شیمیایی را بر روی پوست می‌چسبانند تا با وجود آلرژی نسبت به آنها پی ببرند. با استفاده از این روش‌ها، متخصص پوست خواهد توانست علت یا مجموعه علل ایجادکننده اگزمای دست را پیدا و ضایعه را درمان کند.

اگزمای دست را چگونه درمان می‌کنند؟

ممکن است پزشک برای درمان و ترمیم پوست شما از مجموعه‌ای از روش‌ها استفاده کند. گاهی بیمار به یک ماده پوشاننده یا آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی هم مصرف کند. یک کرم یا پماد مرطوب‌کننده نیز ممکن است برایتان تجویز شود. توجه داشته باشید که این کرم باید به تنهایی مصرف شود و آن را نباید همراه با سایر کرم‌های دست به پوست بمالید. گاهی لازم می‌شود که از پمادهای حاوی داروهای کورتیکوستروئیدی جهت درمان اگزیمای دست استفاده شود. اگر به نظر می‌رسد که کرم تجویز شده فایده‌ای نداشته است، این موضوع را بطور صریح با پزشک خود در میان بگذارید. با جلوگیری از تماس دست‌ها با مواد شیمیایی قوی و سایر مواد حساس کننده می‌توانید به سرعت بهبودی دست‌هایتان بیفزایید.

برای پیشگیری از اگزمای دست چه باید کرد؟

برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست دست‌ها کارهای زیادی باید انجام داد:

• با پوشیدن دستکش می‌توانید از دست‌ها در برابر صابون‌ها، پاک‌کننده‌ها و سایر مواد شیمیایی مراقبت کرد. همیشه در آشپزخانه و حمام یک جفت دستکش داشته باشید و در موقع شستشوی ظرف‌ها و لباس‌ها از آن‌ها استفاده کنید. از آنجا که خیلی از مردم نسبت به دستکش‌های لاستیکی حساسیت دارند، باید زیر دستکش‌های لاستیکی دستکش نخی بپوشید. به محض سوراخ و پاره شدن دستکش، آن را بدور بیندازید. در فواصلی که از دستکش استفاده نمی‌کنید، آن‌ها را در هوای آزاد آویزان کنید تا خشک شوند.
• همیشه حتی وقتی لباس‌های شسته را تا می‌کنید، سبزی پاک می‌کنید، آب لیمو می‌گیرید و یا رب گوجه‌فرنگی تهیه می‌کنید، دستکش نخی بر دست داشته باشید.

• در صورت امکان حتما برای شستشوی لباس‌ها از ماشین لباسشویی و برای شستشوی ظروف نیز از ماشین ظرفشویی استفاده کنید. تا آنجا که ممکن است از شستشوی لباس‌ها و ظرف‌ها با دست اجتناب کنید.
•   در موقع شستن دست‌ها از آب ولرم استفاده کنید و مقدار کمی صابون بکار ببرید. در هر بار شستشوی دست و پا با کار با آنها، حلقه و انگشتری را از دست خارج کنید. حلقه و انگشتر، صابون و رطوبت را در زیر خود جمع کرده و موجب آزرده شدن پوست می‌شود. بلافاصله پس از شستن دست‌ها، از کرم مرطوب‌کننده به منظور حفظ آب موجود در پوست استفاده نمایید.
•   زمستان‌ها از دستکش چرمی استفاده کنید تا مانع از خشکی و پوسته شدن دست‌هایتان شود.
•   همیشه برای نرم و مرطوب نگه‌داشتن پوست دست‌هایتان از یک فرآورده مناسب که توسط پزشک متخصص پوست تجویز شده استفاده کنید. اینگونه فرآورده‌ها را باید چندین بار در روز بسته به نیاز، به دست‌ها بمالید. زمانی که ضایعات پوستی دست‌ها در حال ترمیم هستند، گاهی منظره ناخوشایندی (بخاطر دلمه بستن) پیدا می‌کنند که به تدریج برطرف می‌شود.
•   گاهی هم این ضایعات پس از بهبودی دوباره عود می‌کنند. سعی کنید به خاطر بسپارید که تماس با کدام فرآورده یا انجام کدام فعالیت سبب عود عارضه می‌شود. حتماً پزشک خود را از عود مجدد ضایعه پوستی دست‌ها مطلع کنید.
•   از آنجا که ضایعات پوست دست‌ها عموماً مقاوم به درمان هستند. ادامه درمان و رعایت دقیق دستورات پزشک و نیز حفظ ارتباط با طبیب در مدت درمان، بسیار اهمیت دارد.
•   اگزمای دست‌ها به شرط رعایت نکات فوق، درمان شدنی است. پس ناامید نشوید و به پزشک خود اعتماد داشته باشید. از سوی دیگر به یاد داشته باشید که حتی پس از بهبودی کامل اگزیمای دست در صورت عدم رعایت موارد فوق، احتمال عود اگزما زیاد می‌باشد. لذا سعی کنید موارد فوق را به صورت عادت روزمره درآورده و همیشه آنها را رعایت نمایید.